Amasya tarihin her devrinde aynı ismi almıştır.
***Nüfusu : 2015 yılında 159.325 erkek ve 162.842 kadın olmak üzere toplam 322.167 dir.
***İlin yüzölçümü 5.701 km2 dir.
Ülke toplam alanının % 7’sini kaplamaktadır.
***Komşular: Samsun, Tokat, Yozgat, Çorum
***Yeraltı Zenginlikleri: Mermer, linyit, antimuan, asbest, bakır, kurşun, çinko, bentonit, kil, manganez.
Amasja Beji olarak tanınan ve sadece bu bölgede çıkarılan Mermer.
Rezerv yaklaşık: 3.500.000.000 m³. Bunun yaklaşık 1.400.000.000 m³’lük kısmı ise 1. Sınıf işlenebilir konumda.
Bu şu demektir: Her yıl 5 milyon m³ mermer çıkartabilsek, Amasya’da 280 yıllık 1. sınıf işlenebilir mermer rezervimiz vardır.
Amasya Beji Türkiye Mermer rezervinin %21’ini oluşturmaktadır. Dünya bej mermer rezervinin ise %10unu oluşturmaktadır. Özelliği: Sarı bal rengindedir. Leke tutmaz.
Not: Türkiye dünya mermer rezervlerinin %40’ına sahiptir.
***Tarım: Nüfusun nerede ise yarısı tarımla uğraşmaktadır. Amasya’nın elması ve bamyası ünlüdür. Meyvecilik oldukça yaygındır. Sebzeler ve her türlü hububat ekimi yapılır.
***Tarih
Amasya yöresindeki ilk yerleşimler günümüzden 8500 yıl öncesine kadar uzanır.
Tarihi çok eski olmasına rağmen Amasya’da Helenistik dönem öncesine şahitlik etmiş toprak üstü esere pek rastlamayız. Bugün görebildiğimiz en eski toprak üstü eserler Pontus Krallığından kalma kaya mezarlarıdır.
Pontus Krallığı yaklaşık 30 yıllık bir varoluş mücadelesinden sonra M.Ö. 298 tarihinden 63 yılında Mitritades Eupator’un ölümüyle Roma eyaleti olana kadar müstakil bir devlet olarak varlığını sürdürmüştür.
***1075 yılında Amasya Danişmend Gazi tarafından fethedilir ve bölge ilk kez Türk yönetim sistemi ile tanışır. Daha sonra Selçukluların egemenliğine girer.
Selçuklu emirleri ve valileri şehirde pek çok cami, medreseler, çeşmeler, aş evleri, şifahaneler, hanlar, hamamlar yaptırarak kenti bir ticaret ve kültür şehri haline getirirler.
***1341 yılında kenti Uygur Türklerinden olan Eretna Beyliği tarafından fethedilir.
***1386 yılında Yıldırım Bayezid’in şehzadeliği zamanında Osmanlı Devleti topraklarına katılır.
Amasya Şehzadeler şehri olarak ünlenmiştir.
Amasya’nın Türkiye Cumhuriyeti tarihi için de önemli bir yeri vardır.
Mustafa Kemal Paşa 19 Mayıs 1919’da Samsun’da Milli Mücadele’nin ilk adımını atar. Samsun’dan Havza’ya geçer, Havza’dan da Amasya’ya gelir. Kurtuluş savaşının ilk planları burada yapılır.
Mustafa Kemal Paşa toplanacak olan Erzurum kongresinin ardından Sivas kongresinin yapılmasına burada karar verir.
***22 Haziran 1919 tarihinde Amasya genelgesi yayınlanır. Bu Türkiye Cumhuriyetinin ilk adımı idi…
AMASYA GENELGESİNİN MADDELERİNDEN BAZILARINI GÖRELİM:
1. Vatanın bütünlüğü milletin bağımsızlığı tehlikededir.
2. İstanbul hükumeti aldığı sorumluluğun gereğini yerine getirememektedir. Bu durum milletimizi yok olmuş gösteriyor.
3. Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
4. Milletin içinde bulunduğu durum ve şartların gereğini yerine getirmek ve haklarını gür sesle cihana duyurmak için, her türlü baskı ve kontrolden uzak millî bir heyetin varlığı zaruridir.
5. Anadolu’nun her bakımdan en güvenilir yeri olan Sivas’ta hemen millî bir kongre toplanması kararlaştırılmıştır.
6. Bunun için bütün illerin her sancağından milletin güvenini kazanmış üç temsilcinin mümkün olan en kısa zamanda yetişmek üzere yola çıkılması gerekmektedir.
Bu delegeler Müdafaa-i Hukuk, Reddi İlhak dernekleri ve belediyeler tarafından seçileceklerdir
7. Her ihtimale karşı bu mesele millî bir sır olarak tutulmalı ve temsilciler gereğinde yolculuklarını kendilerini tanıtmadan yapmalıdırlar.
8. Doğu illeri adına 10 Temmuz’da Erzurum’da bir kongre toplanacaktır. O tarihe kadar öteki illerin temsilcileri de Sivas’a gelebilirlerse Erzurum Kongresi’nin üyeleri de Sivas genel kongresine katılmak üzere hareket edeceklerdir.
—————————————————
Amasya’da doğmuş önemli kişilerden birkaç örnek:
***FERHAT İLE ŞİRİN… Güzel bir efsanedir.
***6. MİTHRİTADES: Pontus kralıdır. Roma’nın başına çok bela olmuştur. M.Ö. 120-63 yılları arası yaşamış.
İlk kez vücuduna azar azar zehir zerkederek, zehire karşı bağışıklığı keşfetmiştir. Tıp ve farmakoloji biliminde Mitridatizm olarak anlatılır, ama bu ismin Mihthritades’den geldiği pek bilinmez.
***STRABON: Tarihteki ilk önemli coğrafyacı. M.Ö. 64 yılında doğmuş, M.S. 23 yılında ölmüş.
Roma İmparatoru Augustus’a da öğretmenlik yapmıştır.
***SABUNCUOĞLU ŞERAFEDDİN: 1385-1468 yılları arasında yaşamıştır. Tıp alanında 3 önemli eser yazmıştır. Cerrahların piridir.
***2. MURAT: Osmanlı Padişahı: 1404 – 1451 yılları arasında yaşamıştır.
***ŞEYH HAMDULLAH: 1426-1526 yılları arasında yaşamış ünlü hattattır.
***1. SELİM: Osmanlı Padişahı: 1470 – 1520 yılları arasında yaşamıştır.
***MİHRİ HATUN: 1460-1506 yılları arasında yaşamıştır. Ünlü divanı vardır. Asıl adı Fahrünnisadır. İlahi aşk, sevgi üzerine yazar. Kadınların hayatın ön cephesinde yer almalarını teşvik etmiştir… Hiç evlenmemiştir. Divanı Türkiye’den önce Rusça’ya çevrilmiş ve 1967 yılında Moskova’da basılmıştır. Günümüz Türkçesi ile de 2007 yılında çevrilerek basılmıştır. Eserlerinin orijinalleri Ayasofya ve Millet kütüphanelerindedir.
Veee daha pek çok alim Amasya’da doğmuştur.