Köprü Pasinler kazasına yakındır. Aras nehri üzerine kurulmuştur. Halk arasında Çobandede Köprüsü olarak bilinir.
Tarihte Erzurum’dan Muş, Erciş, Van yönlerine giden kervan yolları bu köprü üzerinden geçer.
Köprünün ilk yapım kitabesi yoktur. Miladi 1727/28 yıllarına tarihlenen bir tamirat kitabesinde zorla Çoban kelimesi teşhis edilir. Kitabe tam olarak okunamadığından bu tahminden öteye gitmez.
Burada daha önceden bir Selçuklu köprüsü vardır. Bu köprü kuvvetli bir sel sonunda yıkılır.
Zamanın İlhanlı Hükümdarı Gāzân Han’ın veziri olan Emîr Çoban Selduz miladi 1297/98 yılında bu köprüyü yaptırır. İnşaat 2,5 yıl sürer.
Evliya Çelebi’ye göre ise köprü Çobanoğulları’ndan Çoban Kurduman Şah veya Çobanoğulları’ndan Melik Gazi tarafından yaptırılır.
Bir de bölgede Çoban Abdal zaviyesi ve türbesi vardır. Köprüye Çoban Abdal’dan dolayı da Çobandede ismi verilmiş olabilir.
Timur’un XV. yüzyıl başında Anadolu’ya akını sırasında kuvvetlerinin bu köprüden geçtiği biliner.
————-
Köprünün sivri kemerli sekiz ayağı vardır. İki tarafında kesme taştan korkuluklar bulunur.
Köprünün bağlantısı ile uzunluğu 220 m. nehir üzerinde kemerler üzerindeki uzunluğu ise 128 m. olduğu bildirilir. Genişliği ise 8.50 metredir. En büyük kemer açıklığı 13 m., en yüksek noktası 30 m. kadardır.
Köprü bir mimarlık şaheseridir. Kemerleri tutan ayaklarda seldeki sürüklenen ve tehlike halini alan çalılık ve dalları yarma görevini üslenmiş “sel yaranlar” yapılmıştır. Bu sel yaranların üzerine de köşeli yarım kulecikler yapılmıştır. Tıpkı yarım bir kümbet görünümündedirler.
Erzurum tarihi araştırmacılarından Adürrühim Şeref Beygu köprü ayaklarındaki içerisi boş olan yarım kuleciklerin köprü bekçileri için barınak olabileceğini söyler buna karşı olarak ise İbrahim Hakkı Konyalı bu “köşk”lerin sadece köprünün dış görünümünü zenginleştiren mimari unsurlar olduğunu söyler. Bu köşklere açılan menfezler ise kuşların girebilmesi için düşünülmüştür.
Köprü ayaklarının içlerinin boş oluşu, bu meselenin mühendislik açısından daha etraflı şekilde incelenmesi gerektiğini gösterir. Çünkü köprünün içerisine köprü tabanında açılmış olan menfezlerden girilebilmektedir.
—————
Kaynak: Semavi Eyice / İslam Ansiklopedisi
—————
Sayfayı okumaya misafir olduğunuz için teşekkür ederim.
Kendi hayat felsefenize göre sağlıklı, huzurlu, mutlu yaşayacağınız güzel bir ömür dilerim… Kaderiniz hep güzel olsun…
Saygılar, Selamlar
Muammer Çelik