Mogan Gölü

MOGAN GÖLÜ

Mogan Gölü Ankara’nın hemen yanı başında, Gölbaşı ilçesindedir.
Ankara’ya yolu düşen pek çok kişi görmüştür.
* Gülün yüzölçümü yaklaşık 5 km²
* Derinlik ortalama 2,8 m. En derin yeri 4,5 metdedir.
* Eymir gülünün %98 su kaynağı Mogan gölüdür.
* Mogan Gülüne su sağlayan dereler: Sukesen, Başpınar, Gölova, Yavrucak, Çolakpınar, Tatlım, Kaldırım ve Gölcük dereleridir. Bu derelerin hemen hemen hepis yazın kururlar. Kışın ise yeterli suyu göle taşırlar.
Göl etrafı bitki örtüsü ve kuş çeşitliliği yönünden çok ilginç.
Çevre bakanlığı verilerine göre göl etrafında 83 farklı kuş türü yaşamaktadır. Ayrıca; 3 tane iki yaşamlı (karada ve suda yaşayan) canlı türü, 25 tane memeli hayvan türü, 12 tane sürüngen türü, 13 tane balık türü ve 493 tane bitki türü bölgede yaşamakta olup bitki türlerinden 47 tanesi endemiktir.
Endemik: Sadece belirli bir bölgede yetişen bitki ve hayvan türleridir.
Mesela: Halk arasında “yanardöner veya peygamber çiçeği veya gelin düğmesi” diye adlandırılan bitki Dünya’da sadece Gölbaşı civarında yetişiyormuş…
Mogan- Eymir Gölleri ve sulak-bataklık alanlarınad 227 kuş türü barınmakta ve üremektedir.
Bu kuş türlerinin 40’ı bölgede üremektedirler. 30 kadar kuş turü bütün yıl gözlenmektedir. Geri kalanları ise göç zamanı veya sadece göl çevresinde görülmektedir.  
Alaca balıkçıl (Ardeola ralloides), küçük balaban (Ixobrychus minutus), dikkuyruk (Oxyura leucocephala), küçük kerkenez (Falco naumanni) gibi kuş türleri bu alanda koruma altındadırlar.
Alanda üreyen ve nesli tehlike altında olan kuş türleri arasında alaca balıkçıl (Ardeola ralloides), balaban (Bomekansalrus stellaris), küçük balaban (Ixobrychus minutus), macar ördeği (Netta rufina), elmabaş patka (Aythya ferina), pasbaş patka (Aythya nyroca) ve dikkuyruk (Oxyura leucocephala) yer alır.  Nesli tehlike altında olan diğer kuş türlerinden küçük kerkenez (Falco naumanni) için Mogan gölü civarı göç döneminde büyük önem taşır.

Şimdi bu kuş türlerinden birkaçını yakından tanımaya çalışalım.
Nisan – Ekim arası gidecek olursanız muhtemelen bu kuş türlerinden birkaç tanesini görebilirsiniz.
Alaca balıkçıl (Ardeola ralloides:
Küçük bir balıkçıl olup 40–49 cm uzunluğunda, 82–95 cm kanat açıklığındadır. Göçmendirler, kışı Afrika’da geçirirler. Kısa bir boyun, kısa kalın gagayla bodur bir türdür. Kahverengimsi sarı-kahverengi arkaları vardır. Yazın erişkinleri uzun boyun tüyleri vardır. 3-4 yumurta bırakırlar. Böcek, balık ve amfibilerle beslenirler.
Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Alaca_bal%C4%B1k%C3%A7%C4%B1l

Küçük Balaban
Bu çok küçük balıkçıl, 27–36 cm büyüklüğünde, 40–58 cm kanat açıklığında ve 60-150 gr ağırlığında olup dünyadaki en küçük balıkçıllardan biridir. Kısa boyunları, uzunca gagaları ve kahverengimsi sarı alt parçaları vardır.
Erkeğin arkası ve tacı siyahtır ve kanatlar her kanattaki büyük beyaz bir yamayla siyahtır.
Dişinin, daha kahverengi bir arkası ve kahverengimsi sarı-kahverengi bir kanat yaması vardır.
Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C3%BC%C3%A7%C3%BCk_balaban

Dikkuyruk:
Uzun, arkaya ya da yukarıya doğru dikilmiş kuyruğu, büyük, beyaz başı ve geniş, mavi gagasıyla hemen tanınan, nadir bulunan küçük bir ördektir.
Erişkin erkekler, beyaz bir baş, siyah bir baş tepesi ve boyun, gri ve kırmızımsı vücut, mavi bir gagaya sahiptirler.
Erişkin dişiler, beyaz bir yüz ve daha koyu bir gaga, baş tepesi ve bir yanak çizgisi, gri-kahverengi bir vücuda sahiptirler. Dalar ve suyun altında yüzerler. Hepçildirler, yani hem et ile hem ot ile beslenirler.
Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Dikkuyruk

Küçük Kerkenez:
Bu kuş, yırtıcıların küçük bir türüdür. 27–33 cm boyunda, 63–72 cm kanat genişliğindedir. Bayağı kerkeneze oldukça benzemekle beraber, nispeten ondan daha kısa kanatlara ve kuyruğa sahiptir.
Erkekler gri baş ve kuyruklu, bayağı kerkenezin erkeğine benzerdir, ancak sırtında koyu renkli benekleri yoktur.
Dişiler ve genç kuşlar, akrabalarından daha açık renklerdedir.
Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C3%BC%C3%A7%C3%BCk_kerkenez

Macar Ördeği
Uzunluğu 53–57 cm.’dir. Erkek ve dişinin görünümü birbirinden farklıdır. Erkek; kızılımsı-kahverengi bir başa, kırmızı gaga ve ayağa, siyah boyuna, enseye ve göğüse sahiptir. Uçarken göğüsten uzanan bu siyah bölge karından kuyruğu da içine alacak şekilde bir çizgi halinde gözlenmektedir. Karının yanları ile kanat altı ve omuz beyazdır. Üst kanat uçma tüylerinde beyaz bir panel bulunmaktadır. Kanat üstü uçma örtü tüyleri kahverengidir.
Dişi açık kahverengidir. Dişinin boynu ile yanları beyaz ve boyun arkası kahverengidir. Gaganın üzerinden gözleri de içine alacak şekilde arkadan tepe ve enseye uzanan kahverengi bölge gözlenmektedir. Erkek gibi kanat üstü uçma tüyleri beyazdır. Gaga grimsi, uç kısmı pembemsidir.
Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Macar_%C3%B6rde%C4%9Fi

Elmabaş Patka
Uzunluğu 42–49 cm’dir. Erkek ve dişi birbirinden farklı görünüme sahiptir. Erkek kızılımsı bir başa, siyah göğse ve kuyruk alt-üst tüylerine, gri sırt, kanat ve vücut yanları ile beyaz karına sahiptir. Dişi, boz renge sahiptir, ancak vücudun yanları ile üst-ört tüyleri grimsi-kahverengi ve karın kirli beyazdır. Gagası koyu mavimsi-gri ve ucu siyahtır. Uçma tüyleri erkeğinki gibi grimsidir.
Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Elmaba%C5%9F_patka

Pasbaş Patka
Doğal yaşam alanları bataklıklar ve 1 metreden derin olmayan sulardır. Kışları göçmen olarak sıcak bölgelere giderler.
Yetişkin erkek, yoğun pas renginde, daha koyu bir sırt ve sarı gözlüdür. Saf beyaz olan kuyruk altı tüyleri diğer benzer türlerden ayrılmalarına yardımcı olur. Dişiler erkeklere benzer fakat daha donuk renkli ve koyu renk gözlüdürler.
Toplu olarak yaşayan kuşlardır. Kışları diğer ördek sürüleriyle birleşerek sürüler oluştururlar.
Dalarak suda yiyecek arayarak beslenirler. Sucul bitkileri, bazı yumuşakçaları, sucul böcekleri ve küçük balıkları yerler. Genellikle geceleri beslenirler ve karakteristik olarak dik dalarlar.
Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Pasba%C5%9F_patka

Bitkiler ile ilgili bir çalışma yapmayı da istedim, ama zamanım yetmedi. Sadece aşağıya Çevre Bakanlığı verilerinden kısa bir bölüm aktarıyorum.
Bölgeyi karakterize eden bitki türleri olarak, Crataegus dikmensis (Dikmen alıcı), Rannunculus isthmicus (Düğün çiçeği), Papaverrhoeas (Gelincik) Amygdalus orientalis (Badem), Xeranthemum annuum (Ölmez otu) ve Centaurea tchitatcheffii (Yanar döner) (peygamber çiçeği) sayılabilir.
Bunlardan Centaurea tchitatcheffii (Yanar döner) (peygamber çiçeği) sınırlı bir alanda yayılış gösterir.

Mogan gölü kıyısına giderseniz, kendinize zaman ayırın ve gölün etrafında yürüyerek dolaşmaya çalışın… Keyifli bir gezi yapmanız umudu ile. Saygılar Selamlar
Muammer Çelik
Ankara, 16.06.2022 Perşembe
—————————————————

Not: Mogan isminin kaynağını araştırdım, ama mantıklı bir açıklama bulamadım.
Pek çok yerde aynen tekrarlanan çok absürt, deli saçması bir masal ile karşılaştım…
Güya Monza ve Ganey adında iki aşığın evlenmelerine aileleri müsade etmezler. Onlar da (bölgede bulunmayan!) bir kayanın başına otururlar, ağlarlar ağlarlar, göz yaşlarından göl oluşur.
Bir başka versiyonda ise aşıklardan birisi (yine bölgede bulunmayan!) bir tepenin başına çıkar, diğer aşık da başka bir tepenin başına çıkar ve başlarlar ağlamaya… Gözyaşları aka aka bu gölde buluşur, birleşir… Halk tarafından Monzanın “MO”su Ganey’in de “GAN”ı alınarak Mogan ismi oluşturulur… Çok saçma, absürt ve alakasız bir uydurmaca, ama kayıtlara girmiş işte…

Yazıyı paylaş!