Erzurum

* Palandöken dağları eteklerinde 1890 metrelik rakımda nazlı bir gelin gibi duran Erzurum kentinin tarihine kısa bir göz atalım.
* Kentin ilk kuruluş yeri yaklaşık 15-20 km uzaklıktaki bugünkü Kahramanlar Köyünde bulunan Karaz Höyük’tür.  Karaz Höyük’te kurulan kente günümüzden yaklaşık 3500 yıl önce Hititler tarafından “Azzi Hayaşa” ismi verilir.
* Günümüzden yaklaşık 2800 yıl önce Urartular savunma açısından daha iyi olacağını düşünmüş olsa gerek, şehri şu anki bulunduğu yerde geliştirirler ve şehri “Karana” olarak adlandırırlar.
* Günümüzden yaklaşık 2400 yıl önce Medler tarafından Arze / Azze olarak adlandırılır. 
* Günümüzden yaklaşık 2300 yıl önce Helenistik dönemde “Arche Qalek” olarak adlandırılır.
* Helenistik dönemde kurulan Ermeni krallıkları döneminde kente Garin / Arzen / Erzen isimleri verilir. 
* Günümüzden yaklaşık 2200 yıl önce bölge Partların egemenliğine girer.
* Günümüzden yaklaşık 1600 yıl önce kent Doğu Roma kralı 2. Thedosius döneminde mükemmel bir kale ile tahkim edilir ve şehre Thedosiopolis ismini alır. Theodosius’un şehri anlamına gelir. 
* 502 yılında şehri Sasaniler (bugünkü İranlılar/Farisiler) ele geçirirler.
* 504-508 yılları arasında Sasaniler ile Doğu Romalılar arasında süren uzun savaşlar sonunda kenti Anastasius tekrar ele geçirir ve Anastasiapolis ismi verilir.
* 651 yılında Araplar şehre hakim olurlar ve şehrin adı Khali Kala olur.
* 753 yılında 7. Konstantin şehri tekrar geri alır ve şehrin adı Garin olarak değiştirilir.
* Türkler bölgeye ilk kez 1048 pasinler savaşından sonra hakim olurlar. 1071 Malazgirt savaşından sonra Saltuk Bey’in Dedesi Ebul Kasım’a dirlik olarak verilir. Şehrin adı Arz – er Rum olarak anılmaya başlar.
Arz= toprak, arazi, yer 
Rum= Roma. 
Arz er Rum = Roma Toprağı… Aynen Mevlana Celaleddin Rumi gibi…
Arz er Rum zamanla Erzurum’a dönüşür.
* 1243 Kösedağ savaşından sonra Selçuklu Devleti artık Moğollara bağlı hale gelir. İlhanlılar bölgenin yönetiminde söz sahibidirler.
* İlhanlıların yıkılması ile Azerbaycan merkezli Çobanoğulları, daha sonra Sivas Kayseri Merkezli Eretna Beyliği bölgeye hakimdir.  
* 1380’li yıllarda Karakoyunlu’lar daha sonra da 1467 yıllarından sonra da Akkoyunluların egemenliğinde kalır şehir.
* 1501 yılında Akkoyunlu devletinin yıkılıp Safevi devletine evrilmesinden sonra Şah İsmail’e bağlı Türkmenlerin yönetiminde kalır ve Yavuz’un Çaldıran seferinden 3 yıl sonra 1517’de  Osmanlı topraklarına katılır. 
* Erzurum Osmanlı döneminde Abaza Mehmet Paşa ve Gürcü Osman Paşa isyanları olmak üzere 2 isyana şahit olur.  
* Şehir 1828-1829 yılında ve 1877-1879 yıllarında iki kez Rus işgali yaşar… 
* Rus işgaline karşı direnme ve kurtuluş hareketleri ile ilgili pek çok kahramanla birlikte Nene Hatun ve Kazım Karabekir Paşa şehrin unutulmaz kahramanları olarak anılırlar…  
* Ayrıca Abdurrahman Gazi Türbesi de Erzurum’a ayrı bir manevi atmosfer kazandırır.  Abdurrahman Gazi’nin Sahabe’den olduğu rivayet edilir. 
* İşgallerden başka Erzurum yıkıcı ve can alıcı depremler de yaşamıştır.
* 1859 depreminde 15.000 kişiden fazla, 1983 depreminde de 1500 kişiden fazla can kaybı yaşanmıştır.
* Son yıllarda kış sporlarında adından söz ettirir iddialı bir kayak merkezi olma yolunda çalışmalar yapılmaktadır. 
—————–
Sayfayı okumaya misafir olduğunuz için teşekkür ederim.
Kendi hayat felsefenize göre sağlıklı, huzurlu, mutlu yaşayacağınız güzel bir ömür dilerim… Kaderiniz hep güzel olsun…
Saygılar, Selamlar
Muammer Çelik